નેશનલ કોફી એશોષીએશન ના અનુસાર કોફી દુનિયાની સૌથી વધારે દીમાંડમાં રહેનારી વસ્તુ માથી એક ગણાય છે. ફોકિ પીવાનો ઇતિહાસ એક એથિયોપિયાઈ બકરી ચરાવનાર ની સાથે શરૂ થયો હતો. જેને પહેલીવાર કોફી બીન્સ ના પ્રભાવ ની તપસ કરી હતી. કલડી નામનો આ ચરવાહો જ્યારે પોતાની બકરીઓ ને ચરાવવા માટે મેદાનમાં લઈ ગયો હતો ત્યારે તેને જોયું કે તેમની બકરીઓએ કોઈ જંગલી છોડ ને ખાઈ લીધું હતુ ને તેનું સેવન કર્યા બાદ તે જોરજોરથી કુદવા લાગી હતી. તેને લાગ્યું કે કદાચ બકરીઓએ કોઈ નશીલા પદાર્થ નું સેવન કરી લીધું છે.
જેના કારણે તે આમ કુદવા લાગી ગઈ છે અને ત્યાર પછી આ ચરવાહા એ પોતાના લોકલ પાદરી ને આ વિષે જણાવ્યુ. ત્યાર પછી પાદરી એ આ બીજને ઉકાળ્યું અને તેનું ડ્રિંક બનાવીને સેવન કર્યું. જેના પછી તેમના માં સાંજે અદ્ભુત ઉર્જા આવી ગઈ હતી જે આમ તો રોજ સુસ્ત અનુભવ કરતાં હતા. પાદરી પછી તેના બાકીના સાથીઓ એ પણ કોફી બીજ નું ડ્રિંક બનાવીને તેનું સેવન કરવાનું શરૂ કરી દીધું અને ધીમે ધીમે દુનિયા ભરના લોકો આ એનર્જી ડ્રિંક નું સેવન કરવા લાગ્યા.
તો આવો આજે આપણે પણ જાણીએ કે આયુર્વેદ અનુસાર કોફી પીવાના ફાયદા અને નુકશાન કયા કયા છે. તમને જણાવી દઈએ કે કોફી બિન પોલીફેનોલ એક્ટિવિટી નું એક પાવર હાઉસ છે. પોલીફેનોલસ છોડમાં જોવા માલ્ટા યૌગિક હોય છે જેમાં હાઇ એંટીઓક્સિજન એક્ટિવિટી હોય છે. જે નુકશાન પહોચાડનાર મુક્ત કળોને અંદરથી જ મુકાબલો કરી શકે છે. ફ્રી રેડિકલ્સ અથવા અસ્થિર અણું ડીએનએ અને પ્રોટીન ને નુકશાન પહોચાડી શકે છે પરંતુ કોફી માં રહેલ એંટીઓક્સિડેંટ આપણને બચાવે છે.
રોજ કોફી પીવાથી થતાં ફાયદાઓ
1. કોફી પીવાથી શરીરમાં સતર્કતા આવે છે.
2. મગજ વધુ સારી રીતે કામ કરે છે.
3. વિચારવાની અને સમજવાની શક્તિમાં સુધારો થાય છે અને કૌશલ્ય સુધરે છે.
4. પ્રકાર 2 ડાયાબિટીસનું જોખમ ઓછું રહે છે. (જો ખાંડ વગર લેવામાં આવે તો)
5. ઉન્માદ અને પાર્કિન્સન રોગનું ઓછું જોખમ.
6 . ડિપ્રેશનનું જોખમ પણ ઓછું છે.
7. લીવર ડેમેજ અને કોલોરેક્ટલ કેન્સરનું જોખમ ઓછું રહે છે.
રોજ કોફી પીવાથી થતાં નુકશાન
ડાયેટિશિયનથી લઈને તમામ ડોક્ટર્સે પણ કોફી પીવાની આડ અસર વિશે માહિતી આપી છે. કોફી પીવાથી બ્લડપ્રેશર અને હાઈપરટેન્શન વધી શકે છે. જો કે, સંશોધન આ જોખમને કથિત રીતે સમર્થન આપતું નથી. અમેરિકન જર્નલ ઑફ ક્લિનિકલ ન્યુટ્રિશનમાં પ્રકાશિત થયેલા મેટા-વિશ્લેષણમાં જણાવાયું છે કે બે અઠવાડિયા સુધી નિયમિતપણે 2 થી 3 કપ કોફી પીવાથી શરીર તેની સાથે સંતુલિત થઈ શકે છે અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર તરફ દોરી જતું નથી.
હાઈ બ્લડ પ્રેશર ખતરનાક માનવામાં આવે છે કારણ કે તે કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર અને કિડની રોગ તરફ દોરી શકે છે. જો કે, અમેરિકન જર્નલમાં થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ટૂંકા ગાળાના હાઈ બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ ધરાવતી સ્ત્રીઓ, કોફી પીવા છતાં, તેમને સ્ટ્રોક થવાની શક્યતા ઓછી હતી. જો કે, કોફીના ઘટકો દવાઓના ચયાપચયની શરીરની ક્ષમતાને પણ અસર કરી શકે છે.
આયુર્વેદ અનુસાર કોફી
આયુર્વેદ કોફીને શ્રેષ્ઠ દવા માને છે. અન્ય દવાઓની જેમ, તેની અસરોનું નિરીક્ષણ કરવું પણ જરૂરી છે. કોફી શરીર પર ગરમ ઉત્તેજક અસર ધરાવે છે તે જાણીતું છે. તે આપણા શરીરની ઉર્જા વધારી શકે છે, પાચનને ઉત્તેજીત કરી શકે છે અને બ્લડ પ્રેશર વધારી શકે છે.
તેના કેટલાક ગુણો દ્વારા, કોફી શરીરની ખામીઓ માટે ફાયદાકારક બની શકે છે, પરંતુ જો તે ઓછી માત્રામાં અથવા મધ્યમ સ્વરૂપમાં કહો તો તેનું સેવન કરવામાં આવે છે. જીવોતમ આયુર્વેદ કેન્દ્રના ડૉ. શરદ કુલકર્ણી M.S (Ayu), (Ph.D.) ના જણાવ્યા મુજબ, જો તમે ઓછી માત્રામાં એટલે કે અડધો કપ કોફી પીઓ તો તેનાથી કોઈ નુકસાન નહીં થાય પરંતુ વધુ પડતા તે તમારા દોષોને વધારી શકે છે.
વાત, પિત્ત અને કફ પર કોફીની અસર
વાત : ડૉ. કુલકર્ણી કહે છે કે વાત દોષ ધરાવતા લોકોએ A કોફીનું સેવન ન કરવું જોઈએ. કોફી વાટા ઘટાડી શકે છે. તેના બદલે, તમે પાચન અગ્નિને ગરમ કરવા અને આંતરડાને ઉત્તેજીત કરવા માટે આદુની ચા પસંદ કરી શકો છો. કોફી પીવાથી તમારું ધ્યાન ભ્રમિત થઈ શકે છે અથવા રાત્રે ઊંઘમાં તકલીફ થઈ શકે છે.
પિત્ત : શરીરમાં હાજર પિત્ત ગરમ અને સ્પર્ધાત્મક હોય છે. જે લોકો આ દોષથી પીડાય છે તેઓએ કોફીથી દૂર રહેવું જોઈએ. આ દોષમાં કોફી એસિડ વધુ પડતો ગુસ્સો, માથાનો દુખાવો અને એસિડિટીનું કારણ બની શકે છે.
કફા: મજબૂત કફ અસર ધરાવતી વ્યક્તિ માટે કોફી હાનિકારક હોઈ શકે છે. જો આવા લોકો વધુ કોફીનું સેવન કરે છે તો તેઓ માત્ર સવારે જ નહીં પરંતુ દિવસભર સુસ્તી અનુભવે છે. જો કે, કોફી કફ દોષ ધરાવતા લોકોમાં ઊર્જાને ઉત્તેજીત કરવામાં મદદ કરી શકે છે, તેમજ જમ્યા પછી પાચનને પ્રોત્સાહન આપે છે.
